Bianconero

لابد شنیدید که رییس مرکز تحقیقاتی درمانی رویان ، چند روز پیش بر اثر سکته قلبی ناگهانی درسن 44 سالگی در گذشت.

در خبر ها هم ، صدا و سیمای جمهوری اسلامی پیام تسلیت رهبری را برای فوت وی پخش کرد.
اما برای خیلی از هم حرفه هایم هم این مرکز و فعالیت هایش ناشناخته است.

مرکز رویان و بحث های زیادی که پیرامون ارتباط ش با حلقه های قدرت بود، بیش از آن بود که نادیده گرفته شود.(پیام تسلیت رییس جمهور و بازگشت الهام برای شرکت در تشییع اش)
دیدن سیل تسلیت ها از سوی مقاماتی که کمتر به اهل علم وقعی می گذارند کافی ست که فکر «خودی»بودن وی برده شود.برای نظامی که مرتب به داشتن چنین فردی افتخار می کرد ، مطمئناً ضایعه بزرگی ست.

اما بسیاری از همکاران وی نظر دیگری دارند.دکتر ق. که همکار وی در بخش نازایی مرکز بود، تلاش های وی را کم نظیر می داند و به تلاش های بی وقفه وی برای قانع کردن محافل قدرت اشاره می کند.وی درگذشت اش را ضایعه بزرگی می داند ولی تاکید می کند که مرکز ، به فعالیت های موثر اش ادامه می دهد.

اما این فعالیت های موثر چیست:
در چند باری که مسئولین رویان در سیما حاضر شدند و به تشریح کارهاشان پرداختند، از دید یک پزشک باید بگویم که یک پروپاگاندای به تمام معنا بود.زمینه اصلی فعالیت رویان، محدود به «درمان نازایی» ست.که البته به پیشرفت قابل ملاحظه ای رسیده اند.اما صحبت از تحقیقات بروی سلول های اجدادی(1) و شبیه سازی(کلونینگ2)شاید فقط در لغت تبلیغات خلاصه شود. اصولاً تحقیق بروی سلول های بنیادی ، اگر هدف اش کار صرف آزمایشگاهی نباشد، علاوه بر داشتن یک محدودهء علمی وسیع(طوری که توسط دولت مرکزی و رهبران سیاسی مذهبی مرتب مورد تعرض قرار نگیرد) احتیاج به منابع تقریباً نا محدود مالی(مثلاً داشتن یک حامی فوق قدرتمند ، مثل غول های داروسازی سوییس و ایالات متحده) ، نیروی گسترده متخصص (مثلاً داشتن متخصصین کره ای) و حمایت تئوریک عالی دارد.به همین دلیل است که کشور هایی که به واقع در این زمینه فعال هستند، از انگشتان دو دست تجاوز نمی کنند(از این جمله کره ، ایالات متحده ، استرالیا و کانادا و اسراییل را می توان از بقیه متمایز کرد.)فقط بگذارید یک مثال بزنم تا کمی به عمق پرپاگاندا پی ببرید : در ایالات متحده از زمانی که امکان استفاده از سلول های اجدادی موجود در خون بند ناف جنین واضح شد، قبل از هم زایمان(در در آن کشور ها عمدتاً طبیعی انجام می شود) رضایتی اخذ می شود که برای مقاصد تحقیقاتی درمانی از این خون که به هیچ کاری هم نمی آید استفاده کنند(خونی که در بند ناف است، هرگز توانایی برگشت به جنین را ندارد و ب عنوان جزیی از یک زایمان طبیعی دفع می شود).بعد، همه این نمونه ها، مورد شناسایی و دسته بندی ، دقیق ، پرهزینه وکاملی قرار می گیرند و فریز می شوند(در دمایی که هیچ تغییر ساختاری نمی کنند،چیزی حدود منفی 180 درجه سانتیگراد).فکر می کنید ، اینکه ایران را به خاطر پیشرفت در زمینه نازایی همردیف کشوری این چنینی بکنیم ، انصاف است؟

از دید همکار دکتر آناتومیست مرحوم؛ این مرکز طبق آمار منتشره خود مرکز، جزو ده مرکزی ست در جهان که چنین دایره وسیعی درزمینه نازایی دارد، البته همین همکار به خوبی به محدودیت ها واقف بود:
اونقل می کرد ، که بر خلاف همه جای دنیا، که از مردان داوطلب ، با حفظ مراتبی ، اسپرم(سلول بارور کننده مرد که در مایع منی وی موجود است) دریافت می شود ، ودر فرآیند لقاح مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد، در ایران ، به دلیل مخالفت آشکار مراجع شرع ، چنین کاری حرام و غیر قانونی به شمار می رود و مرکز ، اصلاً در این زمینه(که اتفاقاً در همه دنیا بسیار فعال است) هیچ فعالیتی نمی کند.در رویان، از تخمک یا رحم زنان دیگر استفاده می شود تا برای زوج هایی که ناباروری دارند ، بچه ای که قانوناً به ایشان تعلق دارد را تولید کنند.اما این روند برای دهندگان چندان ساده و بی خطر نیست. دکتر همکار ، وقتی با این سئوال مواجه شد که چرا درایران از بانک اسپرم استفاده نمی شود ؛ نمی توانست نارضایتی اش را پنهان کند. به علاوه او در پاسخ به سئوال دیگری توضییح داد که دهندگان تخمک ، از طبقات محروم اجتماع هستند، پولی را به شکل رسمی از گیرندگان طلب می کنندو بسیاری شان به شکل حرفه ای اقدام به این کار می کنند ،چون به نظر وی حدود 1میلیون تومان برای هر سری تخمکی که اهدا می کنند ، رقم چشمگیری ست.اما وی روشن ساخت که طبق قوانین مرکز ، هیچ دهنده ای حق اهدا بیش از 3 سری تخمک در سال را ندارد(چیزی که در همه مراکز دیگر جهان هم به دلیل مضرات اش رایج است) و ادامه داد که این روش خطرات و مضرات اثبات شده ای دارد.

سوی دیگر قضیه که به نظرم از دیدخیلی ها پنهان مانده :
تحقیقات در هر زمینه ای ستودنی ست(.حتماً می دانید که حتی به تحقیقاتی به ظاهر بی ربط مثل شناخت کهکشان های دیگر ، به دلیل مصارف بالقوه آینده ای که حتی درزمینه ای مثل طب می توانند داشته باشند ، تحقیقات بنیادی می گویند.) اما در کشوری که وضع رسیدگی بیمارستان هایش ، مرتب از بیست سال پیش به این سو وخیم تر شده، و استاندارد های تامین اجتماعی اش ، با حتی کشورهای از خودش عقب تر در زمینه های دیگر ، قابل مقایسه نیست(مثلاً از لبنان بسیار بدتر است و تفاوت عمده ای با سوریه ندارد) ، به واقع این هم هزینه و تبلیغ بروی «باروری» ، چقدر توجیه منطقی دارد؟ شاید جهان بینی ها این اجازه را ندهد که این گونه که توضیح خواهم داد به موضوع بنگرید ولی خواهش می کنم ادامه دهید و بخوانید:
حس تولید ِ جانداری از جنس خود ، از دوچیز منشا می گیرد، اول خودخواهی پایان ناپذیر انسان و دوم جدا کردن خودی- غیر خودی . از دید من ، این دید مربوط به ساخت فرهنگی ست که موجودیت اش به شدت در دنیای مدرن زیر سئوال رفته است.به شما اطمینان می دهم که «هم خونی » کوچک ترین نقشی در چیزی که در پزشکی به پیوستگی(3) تعبیر می شود ندارد. به عبارت دیگر ، فقط کافی ست که با کودکی مدت طولانی را ، بدون این پیش فرض که او خودی نیست ، بگذرانید ، تا جدایی اوبرای تان ، مثل یک مادر و پدر واقعی تحمل ناشدنی شود.
در شرایطی که کودکانی کاملاً سالم ، بی سرپرست و در اوان طفولیت رها می شوند، برای تان دل پذیر است که چند میلیون تومانی خرج کنید و یک بچه که از نظر بیولوژیک شاید حتی خودی هم محسوب نشود داشته باشید و یا اینکه مسئولیتی سنگین ولی شیرین را بپذیرید و کودکی را که از نظر روانشناختی به وجود چون شمایی نیاز مند است با خود به خانه ببرید.
1.stem cells
2.cloning ( also Human Cloning)
3.Bonding:فرایندی که از اولین ساعات تماس مادر با نوزاد شروع می شود و در یک سلسله کنش-واکنش های پیچیده منجر به وابستگی دوطرفه در همه زمینه های زیستی و روانی می شود.